Oto kilka rzeczy, które opcjonalnie w zależności od planowanej trasy i warunków pogodowych czy pory roku warto spakować do plecaka :
- skarpetki (na zmianę - w razie przemoczenia)
- bluza (najlepiej polarowa - szybko schnie i dobrze utrzymuje ciepło, latem czasem wystarczy polar 100, gdy jest zimniej to już warto zabrać 200)
- koszulka z rękawkami osłaniającymi ramiona od słońca (na zmianę - jedna szybko zrobi się mokra od potu), chyba że ma się koszulkę z materiałów oddychających (wydatek w granicach 70 - 90 zł ale za to komfort, są dostępne również tańsze koszulki), choć i w tym przypadku warto mieć drugą koszulkę na zmianę. Dość uniwersalnym rozwiązaniem jest zakup półgolfa z rozpinanym zamkiem i długim rękawkiem. Przydatny zimą jak również latem gdy zrobi się chłodniej.
- czapka, rękawiczki wełniane lub z polaru (przydatne nawet latem)
- rękawiczki skórzane bez palców (przydatne w przypadku kontaktu z łańcuchami i drabinkami)
- czapeczka z daszkiem, chusta lub też buff (jako ochrona przed słońcem)
- kurtka (najlepiej z materiałów oddychających, nieprzemakalna - warto ją zaimpregnować po każdym praniu, natomiast kurtka ortalionowa nie przepuszcza powietrza i powoduje, że człowiek się w niej mocno poci)
- peleryna, sztormiak (w czasie ulewy są najskuteczniejsze, choć w przypadku posiadania dobrej, membranowej kurtki peleryna raczej jest zbędna)
- długie spodnie (w razie ochłodzenia, w przypadku gdy chodzi się w krótkich), najlepiej nie jeansy (w przypadku zamoczenia zrobią się sztywne i ciężkie), natomiast krótkie spodenki powinny zakrywać kolana przed słońcem. Dobrym rozwiązaniem są długie spodnie z odpinanymi nogawkami. Można też kupić dodatkowo spodnie wodoodporne, najlepiej z oddychającą membraną
- stuptuty czyli ochraniacze zabezpieczające buty przed dostawaniem się do nich od góry śniegu, przydatne przede wszystkim w zimie ale również wiosną kiedy jest jeszcze sporo śniegu
- kijki teleskopowe lub zwykłe, narciarskie (ułatwiają chodzenie i trochę odciążają stawy, zwłaszcza przy schodzeniu, teleskopowe są jednak znacznie wygodniejsze ze względu na możliwość złożenia. Bardzo przydatne zimą i przy chodzeniu z dużymi, ciężkimi plecakami.)
- lekkie sandały (przydają się np. do chodzenia wieczorem po schronisku lub na szlaki typu asfaltowa droga do Morskiego Oka)
- dokumenty, ubezpieczenie, karta EKUZ
- krem z wysokim filtrem UV (w górach łatwo można się spalić - chronić należy kark i twarz, zwłaszcza nos i uszy)
- aparat fotograficzny, filtry (polecam używanie filtra polaryzacyjnego oraz filtra UV)
- okulary przeciwsłoneczne (z filtrem UV kat. 3 lub 4), dobrze przylegające do twarzy, aby słońce nie wpadało z boku i z góry
- papier toaletowy, chusteczki
- latarka (najlepiej czołówka, plus zapasowe baterie), zabezpieczona przed przypadkowym włączeniem w plecaku
- zapałki
- telefon (z naładowaną baterią, w czasie wycieczki najlepiej wyłączony) i z wpisanym do pamięci telefonu numerem do TOPR-u +48 601 100-300
- scyzoryk
- kompas
- mapa (dobra mapa to obowiązkowe wyposażenie - dobrze aby miała podane czasy przejść i była czytelna)
- gwizdek (może służyć do wzywania pomocy, często jest już elementem wyposażenia plecaka)
- termos (przydatny nawet latem, najlepiej metalowy, nietłukący)
- woda (najlepiej niegazowana, w gorące dni przynajmniej 1,5 litrowa butelka, wodę dobrze jest zmieszać z sokiem lub dodać np. tabletkę plusssza)
- kanapki (jedzenie raczej lekkostrawne i wysokokaloryczne)
- czekolada
- owoce
- kubek, łyżeczka, herbata lub kawa (jeśli ktoś chce kupić w schronisku tylko wrzątek)
- foliowy worek na śmieci (własne śmieci typu: skórka po bananie, kubeczek po jogurcie należy włożyć do worka i wyrzucić do śmietnika po zakończeniu wycieczki)
Wszystkie rzeczy w plecaku dobrze jest trzymać w workach foliowych, aby się nie przemoczyły w przypadku ulewy. Warto też zakupić pokrowiec przeciwdeszczowy na plecak (raincover).
Apteczka
Zawsze powinno się mieć przy sobie apteczkę. Jeśli chodzi się w grupie to chociaż jedna osoba powinna ją mieć ze sobą.
W apteczce warto mieć:
- środki przeciwbólowe - np. Apap, Ibuprom czy Saridon
- środki odkażające - woda utleniona, chusteczki odkażające - Leko, maść antybakteryjna TRIBIOTIC (poręczne, małe, jednorazowe saszetki)
- środki opatrunkowe - gaza wyjałowiona, kompresy gazowe wyjałowione, plastry z opatrunkiem, plaster w taśmie, bandaże zwykłe i elastyczne, chusta trójkątna
- środki na przeziębienia - np. Aspiryna, Scorbolamid, witamina C, Rutinnoscorbin
- na obrzęki i opuchlizny - np. Altacet
- na biegunki i zatrucia - np. węgiel lub Smecta, na zatrucia bakteryjne np. Nifuroksazyd
- leki przeciw niestrawności
- leki rozkurczowe - np. Nospa
- sól fizjologiczna - np. do przemywania oczu
- folia NRC - należy ją zawsze mieć w plecaku
- nożyczki, rękawiczki lateksowe
Buty
Bardzo ważne są buty trekkingowe. Na dobrych butach nie warto oszczędzać, w końcu przyjemność chodzenia po górach w dużym stopniu zależy od nich. Po za tym porządne buty wystarczają na kilka sezonów. Ja miałem buty Campusa. Ale szczerze nie polecam tej firmy, choć ma w miarę przystępne ceny. W tej chwili mam buty Asolo z goretexem i podeszwą vibram z których jestem bardziej zadowolony. Dobrze jest przed wyjazdem w góry zaimpregnować buty.
Odpowiednie środki do impregnacji można kupić w sklepach turystycznych. Co prawda impregnacja nie uczyni butów całkowicie nieprzemakalnymi ale spowoduje, że przynajmniej nie przeciekną od razu (przy krótkim zamoczeniu np. przy przejściu przez strumień nie przemokną). Impregnat można też zabrać ze sobą na wyjazd w góry i co jakiś czas zabezpieczać buty. W czasie chodzenia po górach impregnacja z butów szybko się ściera. Ważne też, aby buty były ponad kostkę aby uniknąć skręceń lub zwichnięć (wysokość butów też jest ważna przy przechodzeniu przez strumienie - do wysokich butów woda nie wleje się górą, do wysokich butów też rzadziej wpadają drobne kamyczki). Jak dla mnie buty nie powinny sięgać tylko ledwie za kostkę, najlepiej jednak aby były trochę wyższe. Choć są też tacy, którzy lubią chodzić po górach w niskich butach trekingowych. Wszystko to kwestia własnych upodobań. Waga butów też ma znaczenie. Im lżejsze tym lepiej. Buty powinny mieć również antypoślizgową podeszwę np. typu Vibram. To jest jednen z najważniejszych elementów. But nie może nam się ślizgać na skale. Dobrze też, aby buty były zrobione z materiałów oddychających (membrana np. Goretex), które zapewnią stopie odpowiednią wentylację i odprowadzą wilgoć na zewnątrz oraz zapewnią nieprzemakalność.
Według mnie jeśli buty są zrobione w całości ze skóry, najlepiej z jednego kawałka skóry (im mniej szwów tym lepiej) to można przemyśleć rezygnację z membrany. Jeśli jednak but prócz skóry ma wstawki materiałowe to warto aby miał też membranę. Inaczej np. po chwili chodzenia po mokrej trawie buty mogą przemoknąć.
Patrząc na moje stare buty, które mają zniszczone od uderzania w skały czubki doszedłem do wniosku, że nowe buty muszą mieć wzmocniony przód. Najlepiej aby podeszwa z przodu sięgała trochę wyżej i zakrywała czubki butów lub by przód butów chronił gumowy otok. W sklepach turystycznych jest szeroki wybór butów, więc ze znalezieniem odpowiednich dla siebie nie ma problemu. Nowe buty trzeba rozchodzić. Najlepiej w warunkach górskich. Na krótkich wycieczkach. Lepiej nie zakładać nowych butów na jakąś długą trasę.
Niestety ani membrana, ani impregnacja nie zapewnią butom pełnej ochrony przed przemoknięciem. Przy dużym i długim deszczu czy długim chodzemiu po mokrych trawach buty w końcu i tak przemokną.
Co do skarpetek, to kiedyś zakładam dwie pary. Pierwsze bawełniane, cienkie. Drugie grubsze najlepiej wełniane. W przypadku gdy ma się buty z membraną zaleca się jednak używanie skarpetek z materiałów oddychających lub wełnianych ( bawełna wchłania pot, a w butach z membraną chodzi o usunięcie wilgoci na zewnątrz ). Można kupić skarpetki w sklepach turystycznych, ale ich cena (w granicach 50, 60 zł, choć widziałem też tańsze) jest niestety dość wygórowana. Jeśli jednak ktoś chce kupić skarpetki oddychające np. z coolmaxu to dobrze, aby w materiale, z którego są wykonane skarpety było tej domieszki jak najwięcej. Tak z 80 %. Choć skład i tak zależy od tego na jakie temperatury są przeznaczone skarpetki. W tych cieplejszych jest mniej np. coolmaxu a więcej wełny.
Przed wycieczkami w góry dobrze jest krótko obcinać paznokcie u nóg. Schodząc w dół, stopa przesuwa się do czubka buta i często w niego uderza, a zbyt długie paznokcie przy uderzeniu w but powodują ból.
Plecak
Plecak powinien być przede wszystkim wygodny i nie krępować ruchów. Ważne jest, aby tył plecaka był odpowiednio wyprofilowany (aby umożliwić wentylację pleców) i usztywniony by przedmioty znajdujące się wewnątrz nie uwierały w plecy. Pasy barkowe powinny być też wyprofilowane i miękkie, aby się nie wrzynały w ciało w czasie wędrówki. Przydatny jest też pas biodrowy, który powoduje odciążenie pleców. Ważne w plecaku są również łatwo dostępne kieszenie, do których można włożyć często używane przedmioty takie jak np. butelka z wodą. W górach często się po nią sięga i lepiej aby była pod ręką a nie schowana gdzieś głęboko w plecaku. Po za tym zaoszczędza się w ten sposób trochę miejsca wewnątrz a jest to ważne, ponieważ spakowanie wszystkich potrzebnych rzeczy do małego plecaka nie jest łatwe.
Plecak powinien mieć też odpowiedniej długości troki, aby można było zamocować do niego np. kijki czy butelkę z wodą. Pożyteczną rzeczą jest też suszarka, czyli przewiewna siatka w której można suszyć mokre rzeczy. Suszarkę można także dokupić osobno i przymocować ją do plecaka wtedy kiedy będzie potrzebna. Dobry, wygodny plecak tak jak i buty powoduje, że chodzenie po górach jest przyjemne i komfortowe. Nie ma nic gorszego od krępującego ruchy, cisnącego plecaka z wrzynającymi się paskami. Oczywiście nie ma całkowicie wodoodpornych plecaków, więc jak już wcześniej pisałem wszystkie rzeczy znajdujące się w plecaku należy wcześniej włożyć do worków foliowych. Warto też zaimpregnować plecak. Najlepszym jednak rozwiązaniem jest zakup pokrowca przeciwdeszczowego (raincover) na plecak.
Jeśli chodzi o duży plecak transportowy to moim zdaniem na 10 dniowy wyjazd wystarczy pojemność ok. 60 l. Taki plecak można już kupić za ok. 400 zł. Choć są oczywiście też i tańsze. Natomiast mały plecak wycieczkowy wystarczy jak będzie miał pojemność ok. 30, 35 l
Przewodnik, mapa
Godny polecenia jest przewodnik - Józef Nyka "Tatry Polskie". Zawiera opisy i historię szlaków, opisy ciekawych miejsc, rady praktyczne, a także parę słów o Zakopanym i okolicy oraz słowniczek 140 haseł tatrzańskich. Warto się także zaopatrzyć w przewodnik tego samego autora "Tatry Słowackie".
Natomiast dobrą mapą jest mapa Zakładu Kartograficznego Sygnatura TATRZAŃSKI PARK NARODOWY ( skala 1:25 000 ) Zawiera schemat szlaków, czasy przejść, zasięg telefonów komórkowych, plan Zakopanego, schroniska oraz trudności szlaków. Warto się także zaopatrzyć w inne mapy tego wydawnictwa, chociażby w mapę Orlej Perci czy w mapy Tatr Zachodnich i Tatr Wysokich (Polskich i Słowackich).